راهنمای سرویس کردن کولر

آشنایی با سرویس کردن کولر

یک کولر سرویس نشده، تمام تلاش‌ها برای صرفه‌جویی در مصرف برق و آب را به باد می‌دهد، پس بهتر است خاموش باشد،‌ اما بعضی از ما چنان به خنکای کولر عادت کرده‌ایم که در خانه‌ای با کولر خاموش، دچار تنگی نفس می‌شویم و کولر را یک نفس به کار می‌گیریم، تا زمانی‌که قبض‌های رعب آور از راه برسد و شیرینی خنکای دلپذیر را به کاممان تلخ کند.

كولرهاي آبي، امكان انتخاب و تنظيم درجه سرما را ندارند و نهايتا دور تند و كند را مي‌توان از آنها انتظار داشت. پس بهتر است در بسياري از ساعت‌ها خاموش باشند. اما گرماي تب‌دار بعضي از روزهاي فصل گرم سال، كاسه‌هاي صبر را لبريز و طاقت‌ها را طاق مي‌كند، پس كولر‌ها را سرويس كنيم تا لااقل انرژي كمتري را هدر بدهند. بعضي از قطعات كولر بايد همزمان با آغاز فصل گرما، معاينه دقيق شوند. ضريب فرسايش بعضي از اين قطعات بالاست و ممكن است بر اثر فرسوده شدن، مصرف كولر را بالا ببرند. پس سرويس كولر، پيش از فصل گرما، كاملا ضروري است. در اين مطلب كه با استفاده از دانش يكي از متخصصان تأسيسات و سرويس كولر نوشته شده، راه و رسم افزودن بازدهي كولر را مرور مي‌كنيم.

فرآیندها و تجهیزات
کولر آبی از دو بخش گردش آب و گردش هوا تشکیل یافته است که این دو گردش توسط دو موتور جداگانه انجام می‌شود. سیستم گردش آب کولر توسط پمپ آب و سیستم گردش هوا به وسیله‌ی موتور اصلی کولر صورت می‌پذیرد.

قطعات و تجهیزات کولر آبی به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
– الکتریکی: شامل کلید سه دکمه‌ای قطع و وصل، پمپ آب و موتور کولر
– مکانیکی: شامل توربین هوا، تسمه و شناور
– ثابت: دریچه‌ها، بدنه، اتصالات شبکه‌ی آبرسانی و شیر تخلیه

قبل از هر چیز لازم است از خاموش بودن کولر و عدم اتصال جریان برق اصلی (فاز) به کولر مطمئن شوید. اگر کولر دارای فیوز جداگانه است آن را قطع کنید در غیر این صورت با پشت دست به بدنه کولر بزنید تا از برق نداشتن آن مطمئن شوید.

از کسی که داخل منزل و پای کلید قطع و وصل ایستاده است ابتدا بخواهید کولر را یک بار قطع و وصل کند تا مطمئن شوید در حال سرویس کولر خودتان هستید نه کولر همسایه!
ابتدا می‌بایست دریچه‌های خروجی باد کولر را در اتاق‌ها و سالن‌های منزل باز کنید تا در صورت شروع به کار کولر به موتور آن فشار وارد نشود.

پوشال‌ها را عوض كنيد
كولر‌ها بايد هر سال بازرسي شوند و بعضي از بخش‌هاي آن مثل پوشال‌ها، حتما عوض شود. پوشال‌ها، محل مناسبي براي رشد باكتري‌ها و قارچ‌هاست. اين باكتري‌ها و قارچ‌ها كه در طول زمستان بين بافت پوشال پديد آمده‌اند، زماني كه آب روي پوشال‌ها جاري شود، جان مي‌گيرند و معمولا بوي ناخوشايندي ايجاد مي‌كنند.

اما مشكل فقط بوي بد نيست، آنها خطر ايجاد بيماري‌هاي تنفسي را به همراه دارند. پوشال قيمت چنداني ندارد و بر اين اساس بهتر است هر سال عوض شود و چنانچه فكر مي‌كنيد خيلي خوب آنها را شسته‌ايد، در صورتی که پوشال آن کهنه شده است آن را تعویض کنید یا در غیر این صورت آن ها را با آب بشویید تا خاک‌های آن وارد فضای کولر نشود، هر دو سال یکبار پوشال ها را عوض کنید. البته تعویض پوشال ها بسته به آب شهر ممکن است هر سال ضروری باشد.

برای تهیه پوشال جدید حتماً پوشال هم‌سایز با ظرفیت کولر بگیرید. مثلاً اگر پوشال کولر 4500 را بر روی کولر 3500 ببندید، تراکم بالای پوشال‌های بزرگتر از سایز، موجب اختلال در سیستم گردش هوای کولر می‌شود و هوا به درستی به کولر نمی‌رسد.

در موقع تعویض پوشال باید ابتدا آن را خیس کرده و در محل مخصوص خود گذاشته و سپس شبکه سیمی مخصوص را روی آن قرار دهید.

موتور‌‌، قلب‌تپنده كولر
كولر يك پمپ آب و يك دينام دارد كه اولي، فرايند گردش آب و دومي عمل گردش هوا را به انجام مي‌رساند. اين موتور‌ها هرقدر سالم‌تر باشند، كولر عملكرد بهينه‌تري خواهد داشت و انرژي كمتري را هم مصرف خواهد كرد. در زمان بازديد از اين ۲ موتور، ابتدا بايد گرد و غبارشان را گرفت و بعد آنها را روغن‌كاري كرد. موتور كولر، ۲ قطعه ياتاقان دارد كه بايد حتماً روغن‌كاری شوند. پيش از روشن‌كردن كولر نيز بايد ابتدا پروانه را با دست چند دور بچرخانيد تا روان شود. توصيه شده كه يك دينام نبايد بيشتر از ۷ ساعت بي‌وقفه كار كند. اين موتور به همراه پمپ آب، در خطر سوختن بر اثر كاركرد زياد قرار دارند. پس به موتورهايي كه دارند بي‌توقف مي‌چرخند هم فكر كنيد.

سايه بانی بر سر كولرها
بدنه فلزي كولر در تابش مستقيم آفتاب، گاهي چنان داغ مي‌شود كه حتي لمس كردنش ناممكن است. انتظار خنكاي كامل از كولري با اين شرايط، چندان منطقي نيست. پس سايه‌باني براي كولر تعبيه كنيد تا خنك بماند و خنكي بدهد. در ضمن مصرف انرژي كولر با سايه‌بان هم پايين مي‌آيد.

سايه‌بان كولر‌ها ۲ نوع است؛ نوع اول كه قيمت بيشتري دارد و به سايه‌بان سنتي معروف است، هماني است كه از 4 عدد پايه فلزي و يك سقف برزنتي تشكيل شده است. پايه‌ها روي زمين قرار مي‌گيرند و سقف بر سر كولر گسترده مي‌شود.

دوم اينكه پايه‌هاي فلزي آنها بر سطح پشت‌بام قرار مي‌گيرد و تدريجاً به عايق ايزوگام آسيب مي‌رساند. بر اين اساس نوع جديدتري از سايه‌بان‌ها توليد شده كه با پايه‌هايي فلزي روي سقف كولر نصب مي‌شوند. اين پايه‌ها با زاويه ۴۵درجه، به چهار گوشه سقف كولر پيچ مي‌شوند و سايه‌بان روي آنها قرار مي‌گيرد.

ایجاد سایه‌بان برای کولر به گونه‌ای که از تابش مستقیم آفتاب به دور باشد به کارایی آن بسیار کمک خواهد کرد. چهار پایه‌ی کولر را مستقیماً روی سطح آسفالت یا ایزوگام قرار ندهید و زیر پایه‌های آن سنگ بگذارید تا در سطح آسفالت فرو نرود.

سایبان های شیک برای کولر

شست‌وشوی كولر فراموش نشود
پيش از روشن كردن كولر، بد نيست از محكم بودن پيچ و مهره‌هايي كه به چشم مي‌آيند، مطمئن شويد. بعد از آچاركشي، به سراغ كف كولر برويد و حتماً آن را بشوييد. شست‌وشوي كف كولر بايد با فرچه پلاستيكي انجام شود تا به رنگ آن آسيبي نرسد. اگر قسمتي از رنگ كف كولر از بين رفته بود، بي‌ترديد به‌زودي زنگ مي‌زند و ممكن است تا يک سال بعد بپوسد. در اين مواقع، يك ظرف قير ايزوله كه يك نوع قير آماده و سرد است، از رنگ فروشي تهيه كنيد و آن را با قلمو بر كف كولر پخش كنيد. نگذاريد نقطه‌اي از چشمتان دور بماند، هرجا خاك نشسته، بشوييد. چون اين خاك‌ها يا گل مي‌شود و توي كولر مي‌ماند و يا همراه با باد خنك، وارد ريه‌هاي خودتان مي‌شود.

باد خنک گاهي هدر مي‌رود
كولر ممكن است پس از چند سال، اندكي جابه‌جا شود. اين‌جابه‌جايي معمولا به‌دليل تكان‌هايي كه موتور كولر به بدنه آن مي‌دهد، ايجاد مي‌شود. هم راستا نبودن خروجي كولر با دهانه كانال، باد خنك را هدر مي‌دهد، بنابراين يكي از مهم‌ترين نكاتي كه حين سرويس كولر بايد درنظر داشت، هم‌راستابودن خروجي و دهانه كانال است كه با يك پارچه ضد‌آب و ضخيم مثل برزنت، پشتيباني مي‌شود. پارچه‌هاي برزنتي هم به‌تدريج آسيب مي‌بينند و ممكن است در گوشه و كنارشان، درزهايي پديد بيايد. حتما‌ دقت كنيد كه چنين درزهايي وجود نداشته باشد و باد خنكي كه كولر به هزار زحمت توليد كرده، به هدر نرود.

كليدهای باهوش براي شما
كليد هوشمند، كار‌‌ همان كسي را انجام مي‌دهد كه بر اثر سرما در نيمه شب بيدار شده و كولر را خاموش مي‌كند. اين كليد‌ها مجهز به ترموستات و تايمر هستند و مي‌توان به آنها فرمان داد كه يا بر حسب دماي خانه و يا زماني كه برايشان تعريف مي‌شود، كولر را خاموش كنند. مثلا مي‌توان تايمر ديجيتال آنها را اينگونه تنظيم كرد كه بعد از ۲ ساعت، كولر را خاموش كند و يا برايش تعريف كرد كه اگر دماي خانه مثلا ۱۸ درجه شد، خاموش شود و اگر دما از ۳۰ درجه بيشتر شد، روشن شود. اين كليدهاي هوشمند حدودا ۲۰۰هزار تومان قيمت دارند. يادتان باشد كه شايد الان كمي هزينه كنيد، ولي در عوض در پول برق و آب‌تان كلي صرفه‌جويي مي‌شود. ضمن آن كه در مبارزه با كم آبي يا قطع برق هم گام مهمي برداشته مي‌شود

كولر با بهره وری بيشتر
هرچه كانال كولر كوتاه‌تر باشد، بهره‌وري آن افزايش مي‌يابد و مصرف انرژي كمتر مي‌شود. بر اين اساس منطقي به‌نظرمي‌رسد كه در آپارتمان‌هاي چند طبقه، گاهي كولر‌ها از پشت بام، به داخل بالكن‌ها نقل مكان كنند.

كولر بايد متناسب با متراژ خانه‌ انتخاب شود. كولرهايي با حجم هوادهي زياد در خانه‌هاي كوچك، كاركرد ديگري جز هدر دادن انرژي ندارند. براي خانه‌هاي كمتر از ۶۰ مترمربع، اگر كولر بر پشت‌بام است، حجم هوادهي كمتر از ۳۵۰۰ توصيه شده. اگر كولر در بالكن است، مناسب است كه حجمش حدود ۲۳۰۰ باشد. اگر متراژ خانه بين ۶۰ تا ۱۰۰ مترمربع است، كولر پشت‌بامي با حجم ۵۰۰۰ و كولر بالكني ۳۵۰۰ برايش كافي است. به همين نسبت، براي خانه‌هاي بزرگ‌تر، حجم هوادهي كولر‌ها افزايش مي‌يابد و تا ۷۰۰۰ مي‌رسد.

از نيم ساعت مانده به اذان مغرب تا ۲ ساعت و نيم پس از آن، ميزان مصرف برق در ايران، در اوج خود قرار دارد. از آنجا كه كولر‌ها از لوازم پرمصرف برقي به‌حساب مي‌آيند، بد نيست كه آنها را در اين ساعت‌ها خاموش بگذاريم.

شيلنگ آب كولر‌ها اگر از نوع نامرغوب باشد، در آفتاب خشك شده و احتمالا بعد از يك سال مصرف، آماده پاره شدن است. پس بهتر است شيلنگ آب كولر را هم عوض كنيد و نوع مرغوب‌تر آن را بخريد كه به شيلنگ يخچالي معروف است. يكي از مهم‌ترين معيار‌ها براي استفاده بهينه از كولر، توجه به همين شيلنگ است. اگر سيستم گردش آب به درستي در كولر انجام شود و پوشال‌ها كاملا خيس شوند، كولر خنكاي بيشتري توليد مي‌كند و انرژي كمتري را هدر مي‌دهد.

بعد از این ها دریچه‌های خود کولر را باز کنید. برای باز کردن درپوش کناری کولر، درپوش را از محل مخصوص گرفته و به طور عمودی به طرف بالا بکشید تا قسمت تحتانی آن از بدنه جدا گردد. سپس درب را به طرف خارج کشیده آن را بیرون بیاورید.ناودان های مستقر در درپوش ها را تمیز کنید تا منافذ آن باز شود

در حالی که آب کولر تخلیه شده است، از کسی که پای دکمه‌ی قطع و وصل کولر ایستاده است بخواهید به ترتیب و یکی یکی دکمه‌ها را بزند تا از سلامت پمپ آب و موتور کولر اطمینان حاصل نمایید. معمولاً قطعات الکتریکی نیازمند سرویس نیست و قابل تعمیر هم نیست یا ارزش تعمیر ندارد و در صورت از کار افتادن بهتر است تعویض شود.

تسمه‌ی گرداننده‌ی توربین می‌بایست در یک وضعیت تعادلی باشد. یعنی نه خیلی سفت و محکم باشد که به موتور فشار وارد کند و نه چندان شل باشد که موتور دچار گیرپاژ شود. در صورتی که تسمه از حالت نرمال خود خارج شده و از اطراف آن نخ بیرون زده، لازم است آن را تعویض کنید.

واترپمپ را باز نموده و پس از تمیز کردن رسوب آب از روی آن، واترپمپ را روغن زده و به درستی در محل خود نصب نمایید.

با پر کردن تشتک تحتانی از آب و روشن نمودن واترپمپ اطمینان حاصل نمایید که مسیر آب در شلنگ و سه راهه و آب پخش کن ها باز است

چنانچه محور موتور لقی دارد می توانید با استفاده از واشر مخصوص، لقی آن را بگیرید. البته لقی کم اشکالی ندارد.

شناور را طوری تنظیم نمایید که آبی از تشتک یا دریچه اطمینان به بیرون نریزد.

دریچه اطمینان آب را ، با دقت باز نموده و تشتک پایین را با شلنگ آب خوب بشویید. اگر کف کولر رسوب زیادی گرفته می توانید به کمک مواد جرمگیر شستشو را انجام دهید.

شناورهای قدیمی موجود در بازار یا به صورت دو قطعه پلاستیک زانویی شکل بودند که با یک پیچ تنظیم به هم متصل شده بودند و در انتهای آن یک حباب پلاستیکی قرار داشت و یا به صورت یک میله‌ی فلزی متصل به یک حباب پلاستیکی بودند. اخیراً شناوری را به بازار معرفی شده است که مشکلات شناورهای قدیمی را ندارد و بر روی خود حباب پلاستیکی از عدد 1 تا 8 مدرج شده و می‌توان اندازه‌ی آب داخل کولر را با گرداندن حباب به خوبی تنظیم کرد.

الان نوبت آن است که فلکه‌ی آب کولر را باز کنید تا از سلامت شناور کولر اطمینان حاصل کنید. با دست و به آرامی شناور را بالا بیاورید و ببینید که عمل قطع آب صورت می‌پذیرد یا خیر. اگر آب به درستی وارد کولر نمی‌شود یا عمل قطع به طور کامل انجام نمی‌شود شناور می‌بایست تعویض گردد.

پس از کنترل شناور نوبت به بستن مجدد شیر تخلیه و آبگیری کولر است. حتماً پس از بستن شیر تخلیه از زیر کولر آن را کنترل کنید که چکه نداشته باشد. اگر شناور درست تنظیم شده باشد سطح آب می‌بایست یک سانتی‌متر پایین تر از حداکثر ارتفاع شیر تخلیه متوقف شود، در غیر این صورت باید شناور را درست تنظیم کنید. ضمناً دقت کنید که سطح کولر نسبت به زمین باید تراز باشد. یعنی کولر به گونه‌ای واقع شده باشد که آب در یک طرف آن جمع نشود.

پس از آبگیری کولر پمپ آب را روشن کنید تا از صحت سیستم گردش آب کولر اطمینان حاصل کنید. توری دور پمپ را لازم است قبل از روشن کردن تمیز کرده باشید و کف پمپ آب با کف کولر حداقل یک سانتی‌متر فاصله داشته باشد. پس از روشن شدن پمپ آب اتصالات را به دقت کنترل کنید که از جایی چکه نداشته باشد، زیرا یکی از مهم‌ترین دلایل سوختن موتور کولر و پمپ آب، چکیدن آب بر روی بدنه‌ی موتورهای الکتریکی است.

حالا دو دریچه‌ی کناری کولر را ببندید و پمپ آب را به اضافه‌ی موتور کولر روشن کنید تا یک بار عملیات کامل داخل کولر را ببینید. گاهی اوقات آبی که از بالا روی پوشال‌ها می‌ریزد، به جای آن که از پایین تخلیه شود از وسط پوشال منحرف شده و بر روی توربین هوا یا پمپ آب می‌پاشد که عملیات کولر را مختل خواهد کرد. در صورتی که مشکلی مشاهده نشد و صدای کارکردن قطعات و موتور طبیعی بود، آخرین دریچه را نیز ببندید. قبل از بستن آخرین دریچه مطمئن شوید که درب جعبه تقسیم برق داخل کولر به درستی بسته شده است.

قبل از روشن نمودن موتور در اول فصل پارچه بزرگی را خیس کرده و آن را مقابل دریچه هوا قرار دهید تا از ورود گرد و خاک به درون اتاق جلوگیری به عمل آید.

برای تهویه بهتر، واترپمپ را به مدت 10 دقیقه روشن نمایید تا پوشال ها خوب خیس شود سپس موتور کولر را روشن کنید.

*  با پایان فصل گرما آب تشتک را خالی نموده وشیر ورودی آب کولر را ببندید.
*  روی کولر را با برزنت مخصوص بپوشانید تا از گرد و خاک و باد و باران مصون بماند.
*  در فصولی که از کولر استفاده نمی کنید دریچه کولر را خوب ببندید.

با اجرای موارد فوق علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب و برق از هزینه های احتمالی ناشی از عدم رعایت موارد ایمنی جلوگیری نمایید.

تکنیک های سرویس کردن

نکات و هشدارها
در صورت نیاز پس از شستن کولر و خشک شدن تشتک آن ابتدا کفی و پایه ها و محل نصب شناور را با سمباده تراشیده و ضد زنگ بزنید و سپس آن را رنگ نمایید تا عمر مفید کولر افزایش پیدا کند. این کار برای شهرهایی که دارای املاح زیادی در آب می باشند ضروری تر به نظر می رسد.

شکم پوشال را بگیرید تا آب روی تسمه و واترپمپ نریزد.

دقت داشته باشید، کولر آبی برای عملکرد خوب نیاز به فضای کافی در اطراف خود دارد. گاهی اوقات در آپارتمان‌ها کولر‌های آبی را چنان به طور متراکم کنار هم می‌چینند که هوای کافی به کولر نمی‌رسد. در این مواقع با افزدون یک زانویی بر سر کانال کولر می‌توان محل آن را اندکی تغییر دهید.

برزنت اتصال دهانه‌ی کولر به کانال کولر را کنترل کنید تا هوا از کنار آن نشت نکند یا پاره نشده باشد. همچنین شلنگ انتقال آب و فلکه‌ی آب را نیز چک کنید تا نشتی یا چکه نداشته باشد.

سیستم کولرهای سلولزی نیز دقیقاً شبیه کولرهای آبی است با این تفاوت که به جای پوشال از پدهای سلولزی بهره برده و در صرفه‌جویی مصرف آب و انرژی بهینه‌تر است. در عین حال قیمت بالاتری نسبت به کولرهای آبی دارند.

فصل گرم سال هم نسيم دارد
مي‌گويند كولرهاي آبي در روز تا ۲۰۰ ليتر آب مصرف مي‌كنند و اين ميزان مصرف، از سرانه روزانه مصرف آب در ايران، خيلي بيشتر است. با آغاز تابستان و روشن شدن كولر‌ها، مثل اين مي‌ماند كه يك عضو پر مصرف، به اعضاي خانواده افزوده شده باشد. بنابراين بد نيست كه در اين روزگار كم‌آبي، حواسمان به اين عضو پر مصرف باشد. چندي پيش در همين صفحه، در مورد نصب قاب‌هاي توري به پنجره‌ها، مطلبي منتشر شد. پنجره‌هايي كه به توري مجهز هستند، مي‌توانند باز شوند و خصوصا در نيمه شب‌هاي تابستاني‌، پذيراي خنكاي نسيم‌هايي باشند كه گاهي عبور مي‌كنند و در عوض فرصتي براي استراحت به كولرها داده مي‌شود.