راههای درمان زخم بستر

زخم بستر اغلب در بخش‌های استخوانی بدن ایجاد می‌شود

زَخم بَستر به آسیب بافت بدن (شامل پوست٬ درم٬ اپیدرم و ماهیچه) در اثر ایجاد فشار درازمدت بر یک یا چند نقطه از بدن گفته می‌شود. خوابیدن طولانی‌مدت در یک وضعیت ثابت، سائیدگی در صندلی یا بستر، استفاده از لگن بیمار نامناسب یا کشیدگی با ملحفه می‌تواند به بخشی از پوست یا بافت بدن آسیب بزند.

زخم بستر اغلب در بخش‌های استخوانی بدن ایجاد می‌شود زیرا در این قسمت‌ها فشار بیشتری بر پوست وارد می‌شود و چربی کمتری برای محافظت از این ناحیه وجود دارد. باید بدانید که مشکل زخم بستر اغلب در نقاط باسن، شانه، پوست، در امتداد ستون فقرات، پشت دست و یا کمر، پاشنه، مچ پا و یا پوست پشت زانو اتفاق می افتد .

اگر زخم بستر به موقع درمان نشود، می تواند به یک زخم عمیق منجر شود و علائم عفونت مانند چرک نیز در این زخم ها ایجاد شود. 

چه کسانی بیشتر در معرض زخم بستر هستند؟

- افرادی که برای مدت طولانی تری در یک وضعیت ثابت (خوابیدن به یک سمت) قرار می گیرند

-  افراد مسن

-  افراد مبتلا به دیابت نوع دو

-  افرادی که از ویلچر استفاده می کنند

مراحل پیدایش زخم بستر

زخم بستر که با عنوان زخم فشاری نیز شناخته می شود، زخمی است که در اثر فشارهای طولانی مدت بر نقاط مختلف بدن، به خصوص نقاطی که دچار زخم و یا جراحت شده اند، ایجاد می شود. گرچه این زخم ها معمولا به دنبال جراحت پوستی ایجاد می شوند، اما می توانند عمیق شده و به استخوان نیز برسند. در صورتی که زخم بستر درمان نشود، می تواند با جان فرد بازی کند.

زخم بستر عمدتا به دنبال فشار و نیرویی ایجاد می شود که باعث قطع جریان خون به قسمت هایی از بدن و یا بافت های آن ناحیه می شود. با کاهش و یا قطع خون رسانی، مواد مغذی و اکسیژن نیز به مقدار کافی به سلول ها نمی رسد. در صورت تداوم چنین وضعیتی، سلول می میرد و زخم نیز گسترش پیدا می کند.

دانستن این موضوع که زخم در چه مرحله ای قرار دارد، به تشخیص و درمان سریع توسط متخصصین بالینی کمک می کند. مراحل زخم بستر به شرح زیر می باشد:

مرحله اول: در این مرحله، متوجه تغییر رنگ و بی رنگ شدن پوست ناحیه درگیر خواهید شد. در چنین حالتی، زخم کمترین عوارض را به همراه دارد، و طی چند روز بهبود می یابد.

زَخم بَستر به آسیب بافت بدن در اثر ایجاد فشار درازمدت بر یک یا چند نقطه از بدن گفته می‌شود

مرحله دوم: در این مرحله، پوست ناحیه باز، و علائمی از مرگ و نکروزه شدن بافت اطراف زخم مشاهده می شود، احتمال عفونی شدن در این چنین حالتی افزایش می یابد، و بستر زخم به رنگ صورتی و قرمز در می آید. بهبود زخم در این مرحله چند هفته ای طول می کشد.

دانستن این موضوع که زخم در چه مرحله ای قرار دارد به درمان سریع کمک می کند

مرحله سوم: در این مرحله، زخم عمیق می شود و بر لایه های چربی نیز تاثیر می گذارد. معمولا چند ماه درمان برای زخم ها در این مرحله، زمان نیاز می باشد.

زخم بستر که با عنوان زخم فشاری نیز شناخته می شود

مرحله چهارم: در این مرحله، استخوان و ماهیچه ها نیز درگیر می شوند.

اگر زخم بستر به موقع درمان نشود می تواند به یک زخم عمیق منجر شود

پیشگیری از زخم بستر

تغییر وضعیت خواب بیمار: تغییر وضعیت خواب بیمار باعث می شود که فشار وارد بر زخم کاسته شود. لذا هر چند وقت باید وضعیت خواب بیمار تغییر داده شود. این راه، اولین  و اصلی ترین اقدام برای پیشگیری از ایجاد زخم بستر به شمار می رود.

استفاده از بالش های هوایی: استفاده از بالش های هوایی باعث می شود که فشار وارد بر زخم کاسته شود و خون بیشتری در سلول ها جهت تسریع بهبودی زخم جریان داشته باشد.

تغذیه: وضعیت تغذیه می تواند تاثیر فراوانی بر بهبودی زخم بستر داشته باشد. استفاده از پروتئین و سبزیجات و میوه جات تازه (مخصوصا میوه های حاوی ویتامین ث ) و زینک نقش بزرگی در بهبودی زخم دارند. همچنین یک برنامه غذایی منظم باعث می شود که بدن توانایی ساخت سلول های جدید را بدست آورده و زخم سریع تر بهبود یابد.

استفاده از پانسمان های مناسب در تسریع روند بهبود زخم، بسیار موثر می باشد

درمان زخم بستر

درمان زخم بستر، بر اساس مرحله، اندازه و عمق زخم صورت می گیرد. برخی اقدامات درمانی زخم بستر به شرح زیر می باشد:

یکی از مهم ترین اقدامات در درمان زخم بستر، کاهش فشار وارد شده به ناحیه درگیر می باشد. به همین خاطر، پوزیشن و وضعیت قرار گیری فرد بایستی مرتب تغییر کند. افرادی که از ویلچر استفاده می کنند، پوزیشن نشستن و وزن وارده به یک ناحیه بایستی هر پانزده دقیقه یک بار تغییر کند. افراد بستری نیز باید هر دو ساعت یک بار حرکت داده شوند.

استفاده از تشک های مناسب، و یا قرار دادن بالشت در نواحی که بیشتر تحت فشار هستند، یکی از راه های متعادل کردن فشار وارده به تمامی قسمت ها و سطوح بدن می باشد. به عنوان مثال می توان هنگام خواب، بالشتی را میان مچ و زانو قرار داد.

جهت درمان زخم بستر، بهتر است ناحیه زخم با آب و صابون (نه صابون های قوی)، کاملا تمیز و شسته شود، تا هر گونه مواد اضافی و بافت مرده از روی زخم برداشته شود. این کار، به تسریع روند بهبودی زخم نیز کمک می کند. اما این نکته را در نظر داشته باشید که زخم بلافاصله باید خشک شود.

باید زخم بستر را با ماده‌ای بنام سالین شستشو داده و سپس آنرا با یک پانسمان بی منفذ بپوشانید.

در صورت تعویض هرروز پانسمان فرصت ترمیم زخم را به محل جراحت نداده، لذا استفاده از یک پانسمان بی‌منفذ این فرصت را به عامل رشد می دهد تا در تماس کافی با سطح پوست باشد و در بسیاری موارد ترمیم زخم را شتاب می دهد.

این افراد نیازمند مراقبت ویژه پوستی هستند؛ لذا باید از محصولاتی نظیر افشانه‌های شستشو دهنده و یا محافظ های مرطوب که ویژه افراد مبتلا به بی اختیاری ساخته شده‌اند استفاده شود.

 به منظور غذا رسانی کافی به پوست، در روز دست کم نوشیدن هشت لیوان آب و غذایی متناسب حاوی مقدار کافی پروتئین از جمله ماهی می تواند پاسخگوی نیازهای جسمی فرد باشد، لذا علاوه براینکه پروتئین ترمیم کننده بافت های بدن است، می‌تواند جهت حفظ سلامتی پوست مفید باشد.

مصرف 500 میلی گرم ویتامین ث دو بار در روز اندازه تعداد زخم های بستر را تا 84 درصد کاهش می دهد، البته افراد پیش از مصرف این ویتامین باید با دکتر خود مشورت کنند.

درمان‌های خانگی زخم بستر

روغن نارگیل: روغن نارگیل سرشار از اسیدهای چرب میباشد که میتواند انتخاب مناسبی برای درمان زخم بستر باشد. روغن نارگیل را بر روی قسمت هایی که دچار زخم بستر شده است به آرامی ماساژ دهید تا روغن نارگیل جذب پوست شود. اما دقت داشته باشید که هنگام ماساژ دادن , فشاری بر زخم های بیمار وارد نشود.

عسل: همچنین می‌توانید برای استفاده از اثرات شفابخش عسل آن را روی پوست قرا داده و پس از گذشت چیزی حدود ۳۰ دقیقه آن را شست و شو دهید. عسل گرم بوده و گرمای حاصل می‌تواند خون رسانی به ناحیه زخم و در نتیجه روند بهبود را تسریع کند.

آب شور: گاهی اوقات زخم ها به خوبی تمیز نمی شوند , این گونه زخم ها بیشتر در برابر عفونت آسیب پذیر هستند.استفاده از آب شور پوست مرده و شل را از بین میبرد و مایع اضافه را کم میکند. اگر تمایل دارید از این روش استفاده نمایید کافیست , یک فنجان آب تهیه کنید و ۲قاشق چایخوری نمک به آن بیفزایید و خوب ترکیب کنید. اجازه دهید این ترکیب بجوشد و زمانی که خنک شد برای تمیز کردن زخم ها از این ترکیب استفاده کنید. این روش را چند بار در روز تکرار کنید.

آلوئه ورا : آلوئه ورا به شما کمک زیادی میکند تا زخم بستر خود را درمان کنید زیرا به پوست آسیب دیده رطوبت میرساند و به این علت سبب درمان هر چه سریعتر زخم بستر میشود.

برای استفاده از این روش کافیست , ابتدا آلوئه ورا را برش زده و ژل آلوئه را بر قسمت هایی که دچار زخم شده به آرامی بمالید و منتظر بمانید تا ژل خشک شود.

در نهایت با پارچه ای پاکیزه قسمت آسیب دیده را تمیز کنید. این روش را سه بار در روز انجام دهید تا نتایج مثبتش را ببینید.

زردچوبه : زردچوبه خواص ضدعفونی کننده و آنتی اکسیدانی دارد و هم چنین برای رفع التهاب به کار برده میشود.اگر تمایل دارید از این روش استفاده کنید , کافیست قسمتی را که دچار زخم بستر شده با آب شور تمیز نمایید و به اندازه ی کافی زردچوبه روی زخم بپاشید . بعد از اینکه کل زخم با زردچوبه پوشانده شد , زخم را با پانسمان ببندید.

این روش را سه بار در روز تکرار کنید. اگر میخواهید سریع تر به نتایج مثبت برسید علاوه بر استفاده از این روش , شیرگرم و زردچوبه را ترکیب نمایید و دو بار در روز نوش جان کنید.

درمان زخم بستر، بر اساس مرحله، اندازه و عمق زخم صورت می گیرد

درمان‌های پزشکی زخم بستر :

برای بهبود و درمان زخم بستر در درجات بالاتر و حادتر می‌توان از پانسمان‌های مخصوصی که حاوی سلول‌های بنیادی هستند استفاده کرد. این پانسمان‌ها امکان رشد و نمو بافت‌های از دست رفته را برای بیمار امکان پذیر کرده و درمان زخم بستر بسیار موثر هستند. همچنین لیزردرمانی نیز می‌تواند انتخاب مناسبی به عنوان یک روش درمانی برای زخم بستر باشد. حرارت حاصل از لیزر درمانی می‌تواند روند تقسیم سلولی را در محل آسیب دیده تحریک کرده و به بهبود زخم‌ها کمک شایانی کند.

به هنگام شستن زخم بستر، بهتر است به نکات زیر توجه شود:

بایستی از پنبه و دستمال های نرم استفاده شود، تا بستر زخم خراشیده و ساییده نشود.

از کرم های مرطوب کننده می توان استفاده کرد.

نیازی به استحمام روزانه نمی باشد.

استفاده از پانسمان های مناسب در تسریع روند بهبود زخم، بسیار موثر می باشد، زیرا که این پانسمان ها محیط مرطوبی را برای زخم فراهم می کنند، و همانند سدی محافظ، مانع از ورود عوامل بیماری زا به زخم می شوند، در نتیجه، احتمال بروز عفونت نیز به حداقل خواهد رسید. این در حالی است، که پوست اطراف زخم کاملا خشک باقی می ماند.

پانسمان ژل، فوم، و پانسمان های نواری، از جمله پانسمان هایی هستند که در درمان زخم بستر استفاده می شوند. گاهی لازم است فرد از چندین نوع پانسمان استفاده کند.

معمولا جهت پیشگیری از بروز عفونت، داروهای آنتی باکتریال تجویز می شود.

جهت تسکین درد نیز داورهای مسکن برای فرد در نظر گرفته خواهد شد.

وکیوم تراپی، که در آن از از فشار منفی کنترل شده ای برای ترمیم و بهبود زخم ها استفاد می شود، لوله ای عاری از هوا به زخم متصل می شود، این محیط خلاء، رطوبت زخم را می گیرد و به بسته شدن زخم نیز کمک می کند.